Năm 2021, giới báo chí nước nhà trọng thể kỷ niệm 96 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925- 21/6/2021) trong bối cảnh cả nước vừa ra sức phát triển kinh tế vừa chống đại dịch Covid-19. Nhớ về ngày lịch sử Báo Thanh Niên ra đời là nhớ về Bác Hồ – Người có công lớn sáng lập, tạo dựng nền Báo chí Cách mạng cách đây gần một thế kỷ, chính xác là 96 năm.
Thú vị hơn, ngày 21/6 năm nay trùng hợp kỷ niệm 110 năm Ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước. Đó là ngày 5/6/1911, Nguyễn Tất Thành với danh xưng là Văn Ba lên tàu đô đốc Latouche-Trevile tại bến Nhà Rồng bắt đầu cuộc hành trình dài ba thập kỷ đi qua 28 quốc gia. Bác kính yêu của chúng ta trở về nước vào ngày 28/1/1941 và hôn lên nắm đất Tổ quốc tại tỉnh Cao Bằng rừng trắng hoa mơ – ngày hồi hương của Bác năm nay tròn 80 năm.
Lịch sử Báo chí Việt Nam ra đời từ ngày xuất bản tờ Gia Định báo, đó là năm 1865; có thể coi đây là tờ báo tiếng Việt đầu tiên ở nước ta do Trương Vĩnh Ký và Huỳnh Tịnh Của phụ trách. Hai ông là những nhà báo Việt Nam đầu tiên. Khi Pháp đã xâm lược toàn bộ Việt Nam (1833-1884), nước ta lần lượt xuất hiện những tờ báo tiếng Việt, nhưng do người Pháp cầm trịch. Vào thập kỷ 1920 đến khoảng giữa thập kỷ 1930, trên cả nước có khoảng 150 tờ báo, tạp chí, tập san xuất bản định kỳ. Giữa năm 1927 xuất hiện tờ báo Tiếng Dân do nhà chí sĩ yêu nước Huỳnh Thúc Kháng làm Chủ nhiệm kiêm Chủ bút. Ngày 21/6/1925 tại Quảng Châu (Trung Quốc) Nguyễn Ái Quốc sáng lập, trực tiếp chỉ đạo tờ báo Thanh Niên ra đời (xuất bản tuần) và được bí mật chuyển về nước.
Báo Thanh Niên chỉ tồn tại đến năm 1929, nhưng đã góp phần quan trọng trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác Lê-nin vào Việt Nam, chuẩn bị cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 3/2/1930. Báo Thanh Niên do Bác Hồ sáng lập, mở ra thời kỳ mới trong việc phát triển nền báo chí cách mạng có được đến hôm nay. Đó là thời kỳ tạo dựng, phát triển nền báo chí cách mạng, độc lập và sáng tạo vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc do dân, vì dân trong kỷ nguyên mang tên Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh.
Hai tờ báo đầu tiên của Đảng ta là Tạp chí Đỏ và tờ Tranh Đấu. Tạp chí Đỏ ra ngày 5/8/1930. Mười ngày sau đó, tờ Tranh Đấu ra đời (15/8/1930). Về sau lần lượt ra đời là các tờ Cờ Giải Phóng, Độc Lập, Cứu Quốc, Nhân Dân cùng nhiều tờ báo, tạp chí khác tồn tại, phát triển cho đến hôm nay là một đội ngũ điệp trùng với 779 tờ báo, tạp chí (báo in, báo nói, báo hình và điện tử) cùng trên 27.000 hội viên nhà báo Việt Nam, bắt nguồn từ tờ báo kỳ diệu – Thanh Niên, suối nguồn cách mạng.
Nhớ Người, không chỉ có báo Thanh Niên mà còn là nhớ về sự nghiệp báo chí Việt Nam do Người sáng lập, tạo dựng. Giữa núi ngàn Việt Bắc chiến khu thời trận mạc 9 năm trường kỳ, Bác chỉ thị thành lập Hội Những người viết báo Việt Nam (nay là Hội Nhà báo Việt Nam); Bác chỉ thị mở lớp học báo chí mang tên Huỳnh Thúc Kháng tại xóm Bờ Rạ (Đại Từ, Thái Nguyên) cùng hai lần viết thư động viên, thăm hỏi học viên. Đến thăm, nói chuyện với Đại hội lần thứ II và III của Hội Nhà báo Việt Nam cùng những chuyến thăm hay gửi thư cho các tờ báo… Những tác phẩm báo chí ngắn gọn, súc tích của Người với nhiều bút danh khác nhau, mang sinh khí văn hóa mới: Dân tộc – Khoa học – Đại chúng đã đi vào thực tiễn đời sống xã hội đương đại.
Bác Hồ là lãnh tụ vĩ đại, Danh nhân văn hóa kiệt xuất của thế giới, hiện thân Bài ca Tự do của thế kỷ XX xuyên thế kỷ XXI. Công lao của Người tựa trời cao biển rộng, mênh mang hồn non nước nhưng Bác kính yêu của chúng ta chỉ nhận là một người có duyên nợ với báo chí. Sự khiêm nhường của Người cũng vĩ đại như sự nghiệp 79 mùa xuân của Người – lung linh, sống động, lan tỏa từ thế hệ này sang thế hệ khác không chỉ của làng báo mà cả trăm triệu người non sông nước Việt yêu dấu.
Kính thưa Bác, kỷ niệm 96 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam; nhớ về tờ báo Thanh Niên do Bác sáng lập, tạo dựng đi xuyên thế kỷ, các thế hệ con, cháu, chắt làm báo của Người nguyện suốt đời học tập, làm theo tấm gương đạo đức, phong cách của Bác, xứng đáng “Tờ báo là ngọn cờ cách mạng, cán bộ báo chí là chiến sĩ”. Trước mắt, là đồng hành một cách xứng đáng cùng đồng bào, chiến sĩ cả nước trong thực hiện mục tiêu kép vừa phát triển kinh tế vừa chống đại dịch Covid-19 thắng lợi./.
Nguyễn Xuân Lương
